سنگ تراورتن حاصل رسوب گذاری چشمه ها (بویژه چشمه های آبگرم ) طی زمان است . از انباشته شدن این لایه های رسوبی بروی یکدیگر ، موج های رنگی حاصل می شود که هرکدام حاصل رسوب موادی با ساختار متقاوت است .در طی فرآیند رسوب گذاری ، امکان قرارگیری بقایای جانداران ، گیاهان ، موجودات دریایی و … هم وجود داشته است ، به همین خاطر بعضا در برخی نمونه های سنگ ، به فسیل هایی برمیخوریم که آن ها را ناخالصی در سنگ می دانیم .
جنس تراورتن ها ذاتا آهکی است به همین خاطر به آن ها آهکی رسوبی می گویند . همچنین در ساختارشان حفره های ریز و درشت فراوانی وجود دارد که برای این سنگ مزایا و معایبی به وجود آورده . این سوراخ ها به دلیل گازهایی است که در هنگام تشکیل تراورتن در بین کانی ها به دام افتاده اند و سنگ را در غالب اسفنجی شکلی در آورده اند .
دیگرسنگ های آهکی رسوبی ، لایمستون ها و ترامیت ها هستند که درصد آهک بیشتری نسبت به تراورتن ها دارند . به همین خاطر است که در گونه های رنگ روشن این دو گروه ، سنگ های سفیدی می توان یافت که بسیار شبیه گچ هستند ! همین ظاهر سفید ، موجب جذب سازندگان به سمت این سنگ ها شده است . اما لازم است این را هم بدانید که هرچه درصد آهک سنگ بیشتر شود ، میزان نفوذپذیری آب و لک شدن آن هم بیشتر می شود . پس حتی الامکان از به کاربردن لایمستون و ترامیت برای سنگ نمای ساختمان (خصوصا برای مناطق پربارش و یا آلوده) باید خودداری نمود . اما سنگ های تراورتن بسیار متفاوت از این دو گروه عمل می کنند . به همین دلیل شاهد کاربرد فراوان آن ها به ویژه در نمای ساختمان هستیم . البته در کشور ما گونه های متعددی از سنگ های تراورتن استخراج می شود و هر یک مشخصات فیزیکی و رنگ متمایزی دارند . از این رو با تنوع بسیار به لحاظ کیفیت ، رنگ و قیمت مواجه هستیم .
بهترین کاربری سنگ های لایسمتون برای فضای داخلی ، آن هم برای پوشش دیوارهاست . با این وجود شاهد استفاده از آن ها در نمای ساختمان هستیم . مانند تصویر بالا که ترکیبی از چندمتریال است .
مزایا و معایب سنگ های تراورتن برای نمای ساختمان
سنگ ذاتی طبیعی دارد پس با وجود محاسن بسیار ، عاری از عیب نیست . البته به لطف پیشرفت هایی که در زمینه سنگ ها ساختمانی صورت گرفته است ، این معایب تا حدود بسیار زیادی رفع شده و موانع استفاده از برخی از سنگ ها را کم و یا حتی به صفر رسانده است . یکی از همین موارد تخلخل سنگ است که باید توسط ماستیک و رزین سطح بیرونی آن پر شود و ظاهری یکدست پیدا کند و از نفوذ آب و رطوبت به داخل پیشگیری کند . اما همین حفرات در پشت سنگ ، موجب چسبندگی بهتر به سطح می شود .
تراورتن یکی از مختلخل ترین سنگ های ساختمانی است که هم برای نمای داخلی و هم بیرون قابل کاربرد است. ولی بیشترین مصرف آن را در کشور خود برای سنگ نما شاهدیم . این ، نکته ی مهمی را به ما گوشزد می کند . چراکه سنگی که توان مقابله با شرایط جوی بیرونی را داشته باشد بالطبع سنگ خوبی است . چون در برابر سرما و گرما ، برف و باران ، تابش آفتاب ، بادهای سنگین و … دوام آورده . همچنین به دلیل جنس نرمی که دارد ، برش راحت تری دارد و برای کارهای حجمی که در نما استفاده می شود بسیار مناسب است .
موضوع مهم دیگری که در نما اهمیت دارد وزن سنگ است که نباید بار زیاد به ساختمان تحمیل کند . این موضوع خصوصا برای نمای ساختمان اهمیت بارزی دارد .
آیا تخلخل تراورتن ها مناسب نما هست یا خیر؟
اول ازهرچیزی باید بدانیم که درصد تخلخل سنگ ها با یکدیگر متفاوت است . طبیعتا هر چه میزان این حفرات کمتر باشد ، سنگ مرغوب تری خواهیم داشت . اما مساله اصلی این است که اصلا این تخلخل ها برای سنگ مزیت است یا عیب ؟
این تخلخل ها فضای خالی در سنگ ایجاد می کنند و بافت اسفنجی شکلی به سنگ می دهند درنتیجه سنگ حجم دارد اما وزن آن در مقایسه با وقتی که بدون حفره است کمتر است . همین سبک وزن بودن سنگ های تراورتن به عنوان امتیازی بزرگ برایشان به شمار می رود . چرا که هم وزن ساختمان را پایین می آورند و هم برای کار کردن راحت تر است . خصوصا کار در ارتفاع !
موضوع دیگر در رابطه با تراورتن ها ، چسبندگی بسیار عالیشان با ملات سیمانی است . این موضوع به دلیل دوعامل جذب آب و تخلخل این سنگ ها رخ می دهد . این تخلخل ها را می توان به نوعی شبیه اسکوپ کردن سنگ دانست که موجب اتصالی قوی تر خواهد شد. در واقع ملات به داخل سوراخ ها نفوذ کرده و بعد از آنکه به خوبی جذب سنگ شد ، چسبندگی بسیار محکمی با سنگ پیدا می کند .
البته این موضوع نباید شما را از استفاده از اسکوپ کردن سنگ غافل کند . چرا که در هر صورت برای داشتن نتیجه ای ایمن ، ملزم به رعایت قوانین نصب هستید .
از طرفی تراورتن ها به دلیل ساختار تشکیل دهنده و بافت حجمی شکلی که دارند ، بسیار مناسب برای طراحی المان های حجمی هستند . به همین خاطر سنگ تراورتن ، به عنوان سنگی محبوب برای نمارومی ، آبنماها و مجسمه هاست .
