بررسی رادون موجود در سنگ های گرانیت امروزه به یکی از موضوعات مورد توجه تبدیل شده است. استنشاق گاز رادون از مهم ترین دلایل ابتلای افراد به سرطان ریه است. رادون یکی از عناصر شیمیایی و از گازهای پرتوزای بی اثر است که از فروپاشی رادیم و اورانیوم به وجود می آید. رادون یکی از سنگین ترین گازها است که استنشاق آن برای سلامتی مضر است. سرطان ریه اثر شناخته شده این گاز می باشد. حال اورانیوم به طور طبیعی در خاک و سنگ وجود دارد. لذا امروزه اثبات شده که این گاز به طور طبیعی در محیط زیست و بویژه سنگ های گرانیت وجود دارد. لذا با توجه به اینکه در چند دهه گذشته آمار سرطان ریه ناشی از پرتوگیری طبیعی از گاز رادون و عناصر ساطع کننده آن داخل منازل مسکونی و ساختمان ها به یک مشکل جهانی تبدیل شده است، به همین خاطر سازمان حفاظت محیط زیست ایالت متحده میزان مجاز غلظت گاز رادون موجود در هوا(EPA) را مشخص کرد. به همین خاطر از آنجا که عده ای بر این باورند که انتشار گاز رادون توسط سنگ گرانیت در ساختمان های مسکونی نیز برای سلامتی مضر است، آزمایشی به این منظور انجام شد تا میزان گاز رادون ساطع شده در دو ساختمان یکی با سنگ آهکی و دیگری از سنگ گرانیت را بررسی کرده و میزان گاز رادون ساطع شده از گرانیت را بدست آوریم. که در نهایت به این نتیجه رسیدیم که میزان گاز رادون ساطع شده از سنگ های گرانیت ایرانی بسیار کمتر از حد مجاز تعیین شده از طرف سازمان حفاظت محیط زیست ایالت متحده است و به این ترتیبی مشکلی برای سلامتی ایجاد نمی کند. به عنوان مثال در میان سنگ های گرانیت سبز در جهان تنها گرانیت کاهویی بیرجند توانسته گواهی سلامت سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا را دریافت کند.
نحوه انجام آزمایش بررسی میزان گاز رادون سنگ گرانیت
در این آزمایش در واقع میزان گاز رادون موجود در هوای دو ساختمان یکی با نمای داخلی سنگ های کربناته و دیگری ساختمانی که برای قسمت های مختلف نمای داخلی آن از جمله کف،پله، کانتر و…سنگ گرانیت کار شده است. البته از عوامل دیگری که می تواند در این اندازه گیری تاثیر گذار باشد گاز رادون که در زمین و خاک وجود دارد و تغییرات فصلی(در فصل زمستان غلظت گاز رادون به علت کمتر بودن تهویه بیشتر است) است که در این بررسی هر دو یکسان در نظر گرفته شده است.
واحد اندازه گیری بکرل بر مترمکعب (Bq.m^3) است. حال آزمایش در ساختمان گرانیتی در سه قسمت سالن و اتاق ها اندازه گیری انجام شد. در واقع اندازه گیری در فضای بسته و در ارتفاع حدود یک متری اندازه گیری شد.
حال نتایج اندازه گیری در ساختمان کربناتی به این صورت بود که متوسط غلظت رادون در فصل پاییز Bq.m- 3)11) که بسیار کمتر از حد مجاز EPA است.
متوسط میزان غلظت گاز رادون در ساختمان گرانیتی هم 9 (Bq.m- 3) اندازه گیری شد که بسیار بالاتر از سنگ های کربناته است اما به حد مجاز EPA و یا حتی WHO نیز نمی رسد. البته در هر دو ساختمان غلظت گاز رادون در مکان های دربسته که تهویه مناسبی نداشته باشد، بیشتر از مکان های با تهویه مناسب بود. لذا تهویه مناسب در هر مکانی از جمله اقدامات مناسب جهت کاهش غلظت گاز رادون است. به همین خاطر است که در فصول سرد سال میزان غلظت گاز رادون قابل مشاهده تر است.
نتیجه آزمایش: آیا میزان گاز رادون سنگ گرانیت سرطان زا است؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم با توجه به حد اقدام و میزان مجاز تعیین شده از سمت سازمان حفاظت محیط زیست ایالت متحده آمریکا، خیر. زیرا کمتر از حد مجاز است. این سازمان پیش بینی می کند در این حد پیشنهادی خطر ابتلا به سرطان ریه براي افراد غیر سیگاري 1% ، براي افرادي که قبلاً سیگاري بوده اند، 3% و براي افراد سیگاري 5% است. اما بسیاری از دانشمندان متعقدند که خطر ابتلا به سرطان ریه حتی در مقادیر کمتر از حد مجاز رادون نیز وجود دارد اما احتمال آن کمتر است.
سنگ گرانیت سنگ آذرینی است که در طول سالیان دراز سرد شدن مواد مذاب به وجود آمده است. حال بسته به اینکه ترکیبات سنگ های مذاب چگونه و در کجا تشکیل شده اند، ممکن است برخی از گرانیت ها پرتوزایی بیشتری نسبت به بقیه داشته باشند.
رادون دومین عامل سرطان ریه است و تخمین زده شده سالانه باعث مرگ ده ها هزارنفر در آمریکا شده است. اما رادونی که از خاک زیر ساختمان ها نشات می گیرد، خطر بزرگتری برای سلامت عمومی دارد که باید جهت کاهش آن اقدامات لازم انجام شود. به طور کلی برای کاهش میزان رادون در فضا تعبیه تهویه مناسب و استفاده از مصالح مناسب از اقدامات مناسب است. راجع به سنگ گرانیت نیز با وجودی که میزان آن کمتر از حد مجاز است توصیه می کنیم بیشتر برای فضاهای باز و برای فضاهای بسته بیشتر سنگ های کربناته مانند مرمریت، مرمر، تراورتن و… استفاده شود.
