سنگی که از دل کوه استخراج و به کارخانه فرستاده می شود تا برای مصارف گوناگون به دست مشتری برسد ، باید مراحل مختلفی را طی کند . کیفیت فرآوری و مواد مصرفی ، بروز بودن تجهیزات ، تجربه کافی نیروی انسانی ، چیدمان اصولی سنگ در نمایشگاه و انبار ، حمل ونقل صحیح و … از جمله مواردی است که بر کیفیت سنگ حاصل تاثیر گذار است . در نتیجه ی همین عوامل است که شاهد تغییرات کیفی از کارخانه ای با کارخانه دیگر و بالطبع اختلافات قیمتی هستیم . البته آیتم های دیگری هم وجود دارد که بر قیمت سنگ دخیل هستند اما از آنجایی که موضوع این مقاله در ارتباط با تاثیر فرآوری ها بر قیمت سنگ نماست ؛ ما هم به بررسی موارد مرتبط با آن پرداخته ایم .
نوع ماشین برش عاملی اساسی در تعیین قیمت سنگ
اولین مرحله ای که سنگ با آن دست و پنجه نرم می کند ، برش است . برای بریدن کوپ درحال حاضر 4 دستگاه : واتر جت ، مولتی وایر ، اره بر و قله بر وجود دارد . اما در بیشتر کارخانه های کشور شاهد استفاده از قله بر و اره بر هستیم . بنابراین برای تهیه سنگ اسلب ، کوپ را به کارخانه های اسلب بری و برای ابعاد تایل و طولی به کارخانه قله بر می برند . برای المان های تزیینی کف پوش یا نما هم از طرح هایی که توسط دستگاه CNC یا واترجت برش داده می شود استفاده می کنند . کاربرد مولتی وایر نیز برای تهیه اسلب است که از دقت بسیار بالایی برخوردار است و تمام اسلب های سنگ گرانیت توسط مولتی وایر برش داده می شود . این دستگاه در مقایسه با اره بر قیمت بیشتری دارد .
در نمای ساختمان که اغلب از سنگ های طولی و تایل استفاده می شود ، سنگ های قله بری شده نیاز ما را تامین نموده و از نظر اقتصادی هم به صرفه تر است . حال اگر سنگی که تهیه می کنید وسط بر شده هم باشد که بازهم هزینه کمتری بابت خرید سنگ خواهید پرداخت .
هریک از این دستگاه ها بر کیفیت برش و قیمت سنگ تاثیرگذارند . مثلا واترجت به عنوان نوین ترین دستگاه برش ، علاوه بر دقت بالا و حداقل ضایعات ، قابلیت برش هر طرح و الگویی را دارد ، حتی بروی سرسخت ترین سنگ ها ! خود این دستگاه قیمت بالایی دارد و در ایران نیز تعداد محدودی از کارخانه ها به آن مجهز هستند . درنتیجه اگر بخواهیم سنگی با شرایط یکسان برش دهیم ، به لحاظ قیمت ، از صعودی به نزولی می توان به واترجت ، مولتی وایر ، اره بر و در نهایت قله بر اشاره کرد .
دربرخی از کارخانه ها ، مثلا برای رسیدن به سنگی باضخامت 2 سانت ، سنگ قله بر شده ی 4 سانتی را بروی ماشین وسط بر قرار می دهند . تیغه در جهت ضخامت سنگ شروع به بریدن می کند . در حین کار احتمال پرتی و خط افتادن رد تیغه بروی سنگ بسیار زیاد است . همچنین در بسیاری موارد سنگ کالیبری حاصل نمی شود . به فرض مثال ممکن است از یک سنگ 4 سانتی ، دو سنگ با ضخامت های 1.5و 1.7 سانتی حاصل شود ! از آنجایی که این کارهزینه کمتری برای کارخانه دارد ، موجب کاهش قیمت تمام شده سنگ می شود . بنابراین در بسیاری موارد افراد به دنبال سنگ وسط بر شده برای کاهش هزینه هایشان هستند .
در فرآوری سنگ های طولی دو ماشین دیگر استفاده می شوند : طولی بر و کله بر
برای برش کناره های سنگ از طولی بر و بعد از آن ، سر و ته سنگ را جهت گونیا کردن با کله بر صاف می کنند . درشکل زیر (الف) خطوط قرمز ، برش سنگ پس از قرار گرفتن روی طولی بر را نشان می دهد .
در تصویر (ب) هم نحوه عملکرد کله بر با خطوط آبی رنگ نمایش داده شده است . مشاهده می کنید که بعد از این سنگ به صورت صاف و گونیا در می آید . همین صاف و گونیا بودن سنگ ها عامل موثر دیگر بر قیمت سنگ هستند .
از آنجایی که قیمت سنگ برحسب مترمربع محاسبه می شود ، ضخامت وابعاد اهمیت زیادی دارد . بنابراین سنگ هایی با ابعاد و ضخامت بیشتر ، قیمت بیشتری دارند . البته سایز سنگ ها رابطه مستقیمی با ابعاد کوپ و سلامت آن دارد . هرچی کوپ بزرگتر باشد و پرتی کمتری داشته باشد ، اسلب و طولی های بزرگتری از آن حاصل می شود . معمولا به سنگ هایی که قدی بیش از 1.60 سانتی متری داشته باشند ، سنگ شمش می گویند که قیمت بالاتری هم دارد .
نوع پرداخت سطح سنگ
بروی سنگ ها پرداخت های گوناگونی قابل انجام است . اما هر پرداختی مناسب هر سنگ نیست . به طور کلی پرداخت هایی که بر سطح سنگ انجام می شود به صورت مکانیکی ( ماشین آلات ) ، دستی و شیمیایی می باشد . چند نمونه از پرکاربردترین آن ها پالیش ( صیقلی ) ، مات ( هوند ) ، چرمی ، سندبلاست ،کات بروکن ، تیشه ای و بوش همر است .
هر کدام از این پرداخت ها علاوه بر تغییر ظاهر سنگ ، بر قیمت و نوع کاربری سنگ هم تاثیرگذار است . مثلا در انتخاب کفپوش محوطه ، ترجیحا از سنگ تیشه ای یا بوش همر استفاده می کنیم . طبیعتا با زبری که این فرآیندها برای سطح سنگ ایجاد می کنند ، اصطکاک سنگ بالا می رود (به اصطلاح ترافیک سنگ زیاد می شود ). این عمل برای پیشگیری از سرخوردن و لغزندگی سطح بسیار مناسب است .
یکی دیگر از پرداخت ها ، هوند است که سطحی صاف ، ظاهری مات و بدون انعکاس نور دارد . برخلاف برخی از کشورهای خارجی ، در ایران رغبت چندانی به استفاده از این نوع سنگ ها وجود ندارد . اما در مقابل هوند ، پرداخت صیقلی قرار دارد . یکی ازمعمول ترین پرداخت هایی که برای سنگ نما نیزبیشترین حجم تقاضا را از آن خود کرده است . در این نوع پرداخت تمام منافذ سطحی سنگ توسط رزین گرفته می شود و روزنه ای برای نفوذ به داخل سنگ راه نمی یابد. در واقع سنگ با این کار مهر و موم می شود .
جنس لقمه های مصرفی ، شماره هریک و تعداد مراحل ساب ؛ بر کیفیت ساب و جلا دادن سطح سنگ اهمیت بسیار دارد .موضوع دیگر در رابطه با دستی وماشینی بودن این پرداخت هاست . دقت و سرعت کار ماشینی بیش از دستی بوده و درنتیجه کالای بیشتری تولید می شود . از طرفی قیمت تمام شده هم در پرداخت ماشینی کمتر است .
نوع مواد مصرفی
این مرحله که شامل رزین ، ماستیک و توری سنگ ها است علاوه بر نحوه ی درست انجام ، به کیفیت مواد به کار رفته هم بستگی دارد . برای پر کردن حفرات سنگ از ماستیک و رزین استفاده می شود . رزین در مقایسه با ماستیک ، قدرت نفوذ بیشتری دارد و به اعماق شکاف ها نفوذ می کند . همچنین قیمت بیشتری دارد . به همین خاطر بیشتر در موارد همچون پرکردن سنگ های مرمر یا سنگ های گران قیمت از رزین برای پرکردن حفرات سنگ استفاده می شود . علاوه بر این ، برای عایق شدن سطح سنگ از لک ، نفوذ رطوبت و آب ؛ قسمت بیرونی سنگ که در مجاورت محیط است را از رزین می پوشانند .
دقت کنید که خود رزینی هم که برای پوشش سطح سنگ استفاده می شود ، انواع مختلفی دارد که هر کدام بر قیمت نهایی سنگ تاثیرگذار است . در برخی موارد ، دو طرف سنگ را رزین می کنند که موجب افزایش استحکام و حفظ فرم سنگ می شود . این کار خصوصا در صادرات اهمیت دارد .
مورد دیگر توری کردن پشت سنگ است . توری توسط چسب به پشت سنگ چسبانده می شود و باعث بالا رفتن استحکام سنگ می شود . با این کار تا حد زیادی ازخورد شدن سنگ پیشگیری می شود .
جنس توری و چسب مصرفی از مواردی هستند که بر کیفیت و درنتیجه قیمت سنگ تاثیر گذارند . در برخی موارد نمونه هایی از سنگ های فرآوری شده ای می بینیم که جای توری ، روی سطح سنگ افتاده و زیبایی ظاهر سنگ را گرفته است . دلیل این موضوع کنار هم قرار دادن سنگ های فرآوری شده ای است که هنوز رزین سطحشان کاملا خشک نشده است و جای توری های سنگ بر دیگری افتاده است . از آنجایی که این مورد به عنوان عیبی ظاهری برای سنگ تلقی می شود ، بنابراین می تواند از قیمت سنگ بکاهد .
همانطور که گفتیم یک سنگ از استخراج تا مصرف ، نیازمند گذر از مراحل مختلفی است تا محصولی زیبا و با کیفیت حاصل شود . مواردی که به آن ها اشاره شد تنها مرتبط با اصلی ترین فرآوری های سنگ بود . اما در تعیین قیمت سنگ فاکتورهای مختلف دیگر هم دخیل هستند . بنظر شما موارد دیگری هم وجود دارد که به آن اشاره نشده باشد ؟
